Yaprakları Sararan Bitkiler İçin Kurtarma Yöntemleri

Yaprak sararması (kloroz), bitkinin fotosentez kapasitesini düşürür ve çoğu zaman sulama, ışık, besin, tuz birikimi ya da kök sağlığı sorunlarının habercisidir. Aşağıdaki rehber; belirti → olası neden → hızlı test → uygulanabilir çözüm mantığıyla hazırlanmış pratik bir “ilk yardım” setidir. Doğrudan WordPress’e yapıştırmaya uygundur.

Hızlı Teşhis Matrisi

Belirti	Olası Neden	Hızlı Test	Uygulanabilir Çözüm
Alt yapraklar sararıp dökülüyor	Aşırı sulama / zayıf drenaj veya azot eksikliği	Kaldır testi (saksı ağır mı?), yüzey uzun süre ıslak mı?	Drenajı artırın (perlit/pomza %20); sulama aralığını açın. Besinde düşük doz N desteği; ayda bir flush.
Yeni yapraklar sarı, damarlar yeşil	Demir (Fe) klorozu; alkali su/toprak	pH > 7 ise belirtiler artar; genç yaprak ağırlıklı	pH’ı düşürün (yağmur/arıtılmış su); şelatlı demir (etikete uygun düşük doz).
Sararma + yaprakta balözü/yapışkan iz	Yaprak biti / beyazsinek / trips	Yaprak altı ve sürgün uçlarını lup/telefonla kontrol edin	Ilık su + az miktar sıvı sabunla silin; sarı yapışkan tuzak ekleyin; gerekeni 3 günde bir tekrarlayın.
Sararma + kıvrılma, özellikle sıcak dalgada	Su stresi / kök ısısı yüksek / tuz birikimi	Toprak üstü kuru–altı çamurlu mu? Tablada tuz halkası?	Sabah derin sulama; gölgeleme; 4–6 haftada bir yıkama (flush) yapın.
Alt yapraklarda sarı + damarlar da sarı	Magnezyum (Mg) eksikliği (özellikle domates/biber)	Yaşlı yaprak ağırlıklı, V-şeklinde sararma	Mg takviyesi (Epsom tuzu 1 L suya 1 çay kaşığı; 2–3 haftada bir, küçük alanda deneyip artırın).
Ani genel sararma	Soğuk/ sıcak şoku, cereyan, ışık değişimi	Yer değişimi/kapı–pencere cereyanı hikâyesi?	Sabit konum; rüzgârı ve ani ısı farkını azaltın; 1–2 hafta gözlemleyin.

48 Saatlik Kurtarma Planı (Ev Bitkileri ve Balkon İçin)

Belirtiye Göre Derinlemesine Protokoller

1) Aşırı Sulama / Kök Çürümesi Şüphesi

• Belirti: Sararma + yaprak yumuşaması, toprak ıslak ve ağır, kötü koku.
• Ne yapmalı? 7–10 gün sulamayı kesin; serin ama aydınlık yerde tutun. Yüzeyde yosun/küf varsa üst 2–3 cm’yi değiştirin.
• İleri adım: Kökleri kontrol edin; kahverengi–çamurlu kökleri steril makasla temizleyin. Karışıma %20–30 perlit/pomza ekleyip aynı saksıya geri dikin.

2) Az Sulama / Düşük Nem

• Belirti: Yaprak ucu–kenarları sarı–kahverengi, gevrek; saksı beklenenden hafif.
• Ne yapmalı? Sabah derin sulama; tablada su bekletmeden süzdürün. Yüzeye 2–3 cm organik malç (çam kabuğu) serin.
• Nemi artır: Çakıl tepsisi veya oda nemlendirici (tropik türlerde %45–60 hedef). Sisleme çiçekte leke yapabilir; dikkat.

3) Besin Eksiklikleri (N, Mg, Fe)

• Azot (N): Eski yapraklarda genel sararma. Çözüm: 2–3 haftada bir düşük doz dengeli sıvı besin; aşırıya kaçmayın.
• Magnezyum (Mg): Alt yapraklarda damar arası sararma. Çözüm: Epsom (magnezyum sülfat) 1 L suya 1 çay kaşığı, 2–3 haftada bir; önce küçük alanda deneyin.
• Demir (Fe): Yeni yaprak damarlar yeşil, aralar sarı. Çözüm: pH’ı düşürün (yağmur/arıtılmış su); şelatlı Fe düşük doz.

4) Tuz Birikimi (Saksıda Gübre Tuzu)

• Belirti: Tablada kristal/tuz halkası, uç yanıkları, sararma.
• Çözüm: Flush: Saksı hacminin 2–3 katı temiz suyu yavaşça geçirip tuzu süzdürün. Sonraki hafta besin vermeden sadece su.

5) Işık Dengesizliği / Isı Stresi

• Belirti: Güneş alan tarafta sarı–kahverengi lekeler; gölgede aşırı uzama ve solgun sarı.
• Çözüm: Parlak dolaylı ışığa alın; öğlen saatlerinde tül perde/gölgeleme. Haftada bir saksıyı 90° çevirin.

6) Zararlılar (Akar, Yaprak Biti, Trips)

• Belirti: Yapışkan balözü, gümüşi iz, minik delikler, kıvrılma.
• Çözüm: Ilık su + az sıvı sabunla yaprak alt–üstünü silin; 3 günde bir tekrarlayın. Sarı yapışkan tuzak asın; havalandırmayı artırın.

Bitki Türüne Göre Hızlı İpuçları

Grup	Kritik Nokta	İlk Müdahale
Tropikler (Monstera, Pothos, Barış çiçeği)	Fazla su ve düşük ışık hızla sarartır	Sulama aralığını aç; parlak dolaylı ışığa yaklaştır; ayda bir flush
Sukulent–Kaktüs	Soğukta ıslak kök → sararma/çürüme	Kuru tut; çok aydınlık; kışın besin yok
Akdeniz Otları (Biberiye, Kekik)	Ağır karışımda sararma–kayıp	Kumlu–drenajlı karışıma geç; seyrek ama derin sulama
Sebzeler (Domates/Biber)	Mg/N eksikliği ve tuz birikimi yaygın	Düşük doz besin + düzenli flush; öğlen gölgeleme

Evde Basit Testler

• Parmak testi: Üst 3–4 cm kuruysa sulayın; ıslakken bekleyin.
• Kaldır testi: Saksı alışık olduğunuzdan hafifse su, ağırsa ara verin.
• pH hissi: Aşırı kireçli suda (beyaz tortu) Fe klorozu artar; ayda 1–2 kez yağmur/arıtılmış su denge sağlar.

Mini SSS

S: Sararan yaprakları hemen kesmeli miyim?
C: Tamamen sararmış ve gevşek yaprakları alabilirsiniz; kısmi sararmada önce nedeni çözüp bitkinin toparlamasını bekleyin.

S: Besin verince sararma hemen geçer mi?
C: Eksiklik kaynaklıysa 1–2 hafta içinde yeni yapraklar daha sağlıklı görünür; mevcut sararmalar genelde yeşile dönmez.

S: Epsom tuzu her sararmada işe yarar mı?
C: Hayır. Yalnızca Mg eksikliği belirtilerinde faydalıdır. Önce teşhis; sonra düşük doz ve küçük alanda deneme.

Haftalık 15 Dakikalık Kontrol Listesi

• Nem Parmak testi; yalnızca ihtiyaçta su.
• Işık Bitkiyi haftada bir 90° çevirin; yaprak rengini takip edin.
• Tuz Ayda bir flush; tablaya su bırakmayın.
• Hijyen Yaprak temizliği; zararlı taraması; sarı tuzak yenileme.
• Besin Yalnızca aktif büyümede düşük doz; sorun çözülene dek gübreyi azaltın.